Ułatwienia dostępu
Sto lat Gdyni! Inspiruje, przyciąga i rozkochuje w sobie na wiele różnych sposobów. Oddziałuje, budzi skojarzenia, daje nadzieję. Od stu lat wykorzystuje swoją szansę, otwierając przed nami nowe możliwości. Była i wciąż pozostaje symbolem, ikoną, wzorem, co jednak jej nie wystarcza. I ze śmiałością dopowiada: „Jestem marzeniem!”.
Na obecnym wybrzeżu ustąpił lądolód. Pozostawił po sobie niezwykle różnorodnie ukształtowany teren. Dopiero 6000 lat później powstało Morze Bałtyckie.
W okolicach dzisiejszej Gdyni ludzie pozostawili ślady, które przetrwały do dziś. Jeśli ktoś zawitał tu wcześniej, to archeologia nam to kiedyś ujawni.
W tym czasie mieszkano tu na stałe, rozwijając rolnictwo i wypasając zwierzęta gospodarskie. Przedstawiciele różnych kultur pojawiali się i – z różnych powodów – odchodzili.
Nad Bałtykiem dominowała kultura pomorska, znana z urn ujmujących rysy twarzy. Kilkaset lat później rozwijała się tu kultura później nazwana oksywską.
Od ponad 1200 lat okolicę obecnej Gdyni nieprzerwanie zamieszkują ludzie. Około 1000 lat temu, w razie najazdu, mogli znaleźć schronienie w grodzie na Oksywiu.
W dokumencie z 31 października tego roku wymieniono Gdynię i nie znamy starszego źródła do jej dziejów (Oksywie zapisano w 1212 roku). W XIII i XIV wieku istniały niemal wszystkie wsie – dziś dzielnice.
Wojska rosyjskie spaliły wszystkie zbudowania Gdyni. Żadne inne wydarzenie nie zrujnowało jej w takim stopniu, choć ta skala (kilkanaście zagród) jest nieporównywalna.
Tego dnia doszło do I rozbioru Polski, w ramach którego Pomorze wraz z Gdynią (ale jeszcze bez Gdańska) weszło do państwa pruskiego. Rozpoczął się trudny dla mieszkańców czas zaborów.
Zakończyła się w Gdyni pańszczyzna. Ale od tej daty chłopów zwalniano ze zobowiązań dając im też grunty, co było społecznym przełomem.
Johann Adler kupił teren, na którym postawił karczmę, a potem hotel. Tym samym dał początek letnisku w późniejszym Orłowie, otwierając turystyczną kartę historii tej części wybrzeża.
Otwarto linię kolejową ze Słupska do Gdańska, ze stacjami Chylonia i Mały Kack. Kiedy w 1894 roku uruchomiono przystanek w Gdyni, ta stopniowo zaczęła się rozwijać.
Spółka Gdyńskie Towarzystwo Kąpieli Bałtyckich postawiła przy plaży Dom Kuracyjny, rozpoczynając nowy etap letniska. Wkrótce prowadziła do niego aleja – obecna ul. 10 Lutego.
Polska faktycznie odzyskała dostęp do Bałtyku. W Pucku odbyły się wówczas symboliczne zaślubiny z morzem, a trzy dni później polskie wojska dotarły do Gdyni.
Skierowany na rekonesans wybrzeża inż. Tadeusz Wenda wskazał miejsce budowy przyszłego portu wojennego i ewentualnego handlowego – Gdynię.
Ustawa z 23 września 1922 o budowie portu potwierdzała morski kierunek polityki państwa. Prace trwały już od końca 1920 roku, a 29 maja 1921 nastąpiło ich poświęcenie.
29 kwietnia 1923 Otwarto Tymczasowy Port Wojenny i Schronisko dla Rybaków, a 13 sierpnia 1923 obsłużono pierwszy statek pełnomorski – S/S Kentucky. Wkrótce konstrukcje drewniane zastąpił żelbet.
Rozporządzeniem z 10 lutego 1926 Gdyni nadano prawa miejskie (weszło w życie 4 marca). To już 100 lat! Choć kiedyś bardziej obchodzono Święta Morza, my już od lat 10 lutego wyprawiamy urodziny.
Zbudowano pierwszą kamienicę typu miejskiego. Wkrótce tradycyjne nurty architektury zaczął zastępować modernizm. W 1936 roku ukończono obiekt-ikonę ZUS (dziś Urząd Miasta).
Portu w Gdyni uzyskał pełną niezależność w zakresie wszystkich niezbędnych czynności, które był zobowiązany prowadzić. Tym samym i Polska nie była zależna od sąsiadów.
Kapitulacja Gdyni, która po kilku dniach stała się Gotenhafen. 12 października zaczęły się „dzikie”, a później zorganizowane wysiedlenia mieszkańców.
Nastąpiła kulminacja, prowadzonych od końca października, egzekucji w Lasach Piaśnickich. Do wiosny 1940 roku pochłonęły 12-14 000 ofiar, również mieszkańców Pomorza w tym Gdyni.
Do Gdyni wkroczyły wojska radzieckie i polskie. Miasto było zniszczone w około 10%, a port w 90%. Od razu rozpoczęła się odbudowa oraz wznawianie morskich połączeń handlowych.
Uruchomiono kolej elektryczną na trasie do Gdyni. Dzisiejsza SKM trwale nie tylko skomunikowała, ale i połączyła Trójmiasto. Gdynia ma obecnie dziewięć jej przystanków.
Podpisano porozumienie między władzą a protestującymi robotnikami, co było wydarzeniem bez precedensu w Polsce. Jednak członków komitetu strajkowego pobito i zatrzymano.
Rankiem 17 grudnia 1970 ostrzelano robotników idących do pracy. Wśród 18 ofiar byli też uczniowie. Wielu uczestników zajść było później szykanowanych przez władze i pracodawców.
Gdynia podpisała pierwszą umowę z miastem siostrzanym (Plymouth). Potwierdziła tym dążenia ku współpracy ze światem. Dziś miast partnerskich jest 16, z których dwa zaprzyjaźnione.
W Stoczni im. Komuny Paryskiej uruchomiono drugi suchy dok (pierwszy w 1961) wraz z charakterystycznym dźwigiem – suwnicą bramową. Przemysł stoczniowy wzmocnił konkurencyjność.
Strajki objęły cały kraj, w tym Gdynię. 31 sierpnia w Gdańsku podpisano porozumienie z władzami. Walkę Solidarności o lepszą Polskę od 13 grudnia 1981 spowolnił stan wojenny.
Mówi się, że 4 czerwca 1989 zakończył się w Polsce komunizm, lecz proces zmian trwał trzy lata. Szczególnie znaczenie miały pierwsze wybory samorządowe 27 maja 1990. Pozwoliły one Gdyni decydować o sobie.
Polski kurs ku Europie i światu przyniósł przystąpienie do NATO 12 marca 1999 i wejście do Unii Europejskiej 1 maja 2004. Gdyński port stał się bazą okrętów paktu, a miasto – aktywnym partnerem Unii.
23 lutego 2015 układ śródmieścia Gdyni uznano za Pomnik Historii, a starania o zachowanie dziedzictwa historii, architektury i pracy wspólnoty przyspieszyły. Obecny kierunek to lista UNESCO.
